Sanat hayatinin baslangicinda kaleme aldigi Hikayede Halit Ziya, roman ve romancilik konusunda bireysel görüslerini aciklar. Romanin Bati edebiyatlarindaki tarihi ana hatlarini verirken Türk edebiyatindaki durumunu da elestirir. Halit Ziya bu eseri yazma amacinin, dönemin önemli tartisma konularindan biri olan realizm ve romantizm akimlari ile her iki gruba da girmeyen ve masalcilar olarak niteledigi roman tüccarlarini tayin etmek oldugunu söyler.
Eserde, ilk cagdan yasadigi döneme kadar Avrupada roman ve romanciligin gelisimini özetler ve Eski Yunan, Latin, Ortacag ve Yeni Fransiz edebiyatinin ileri gelenlerini ve eserlerini anarak romanin yol almasindaki katkilarina deginir.
Hikaye, Hizmet gazetesinde tefrika edildikten sonra 1888 yilinda kitap olarak basilmistir. Elinizdeki kitap hazirlanirken bu baski esas alinmis ve günümüzde kullanilmayan veya az kullanilan kelimelerin anlamlari dipnotlarda verilmistir.
