Geride kalanlari, kadin ve cocuklari yük vagonlarina tikip batiya sürdüler. Nereye gittikleri, dönüp dönemeyecekleri belirsizdi. Erzincanda Karasu kenarinda, Ilicta Firat kenarinda beklediler. Belirsizlik icinde korku dolu günlerdi. Neticede Divrigide iskan masalari kuruldu.
Iskan memurlari her bir aileden artakalanlari, Balikesir, Canakkale, Eskisehir vb. illerde bir köye verdiler. Penceresiz kara vagonlara tikilip gönderildiler. Vardiklari yerde ilk günler yadirgayan bakislar ile gecti. Sonra yillar gecti. 1947de bir af cikti, dönebilirsiniz dediler. Döndüler. Yine ac kaldilar. Kolay olmadi. Yeni dogan cocuklar bu hikayenin icine dogdular.
Dersim 38 hakkindaki büyük suskunluk birkac yildir cözüldü, bu konuda epeyce yayin yapildi. Ma Sekerdo Kardasin özelligi, bu travmaya yakin gözlügüyle bakmasidir. Surbahan köyünün, cogu toplu olarak Zini Gedigine gömülmüs kurbanlarindan artakalanlarin hikayesi.
Evvelleri ve ahirleriyle.
Ilhami Algör, kalanlarin hafizasiyla konusuyor. 18. yüzyildan bugüne, hayatin, ailelerin, Rus isgalinin, Ermeni komsularin, kirimin, sürgünün, dönüsün, hatirlananin ve hatirlanmak istenmeyenin hikayesi. Hafizanin gedigine gömülenleri, arkeolog sefkatiyle, usulca kazan bir
kitap.
