Kemal Tahir, ünlü Tarih Notlarinin Cöküntü adli dosyasinda, on dokuzuncu yüzyilin Batilasma deneyimleriyle kurtulacagini uman Osmanlilarin giderek nasil bir cöküse sürüklendiklerini sergiler. Bu cöküsün köklerinde yatan ise, Osmanlinin kendi tarihsel varolus kosullari ile Batilasma süreci-nin zorladigi islevler arasindaki uzlasmaz celiskilerdir. Osmanli, tarihi boyunca, üretici Dogu ve geleneksel Dogu tarim uygarliklariyla özdeslesmemekle birlikte; dünya siyasetinde Dogunun ko-ruyucusu ve savunucusu olmustu. Bir dünya imparatorlugu olarak böylece yüzyillarca varligini sürdüren Osmanli Devleti, Batilasma uygulamalarina yöneldiginde, kacinilmaz olarak, kendi tarih-sel kaynaklariyla tüm baglantilarinin da kopmaya basladigini görecekti. Denetimi disindaki güclere dayali bir deneye giristikce, Osmanli, hem yönetimi altinda bulunan halklara, hem de Dogu dün-yasina ters düsecekti. Özellikle de böyle bir secimin devlet düzeyinde yapilmasi, Doguyu yalniz ve korumasiz da birakacakti. Kemal Tahir, Cöküntü konusundaki Tarih Notlari araciligiyla, Bati kadar, Dogu ve devlet sorunlarini da bir daha tartisma gündemine getiriyor. Kemal Tahire göre, Dogu halklarinin en önemli sorunu Bati soygunu olmustu hep... Osmanli, tarihteki yerini de o soyguna karsi sagladigi cözümlerle almisti. Oysa, Batilasma sürecinde, tarihin kendisine verdigi görevi bir yana birakmak zorunda kalan Osmanli devlet yönetimi, Dogunun halklari bir yana, giderek Anadolu halkini ve kendisini bile kurtaramayacakti. Devleti kurtarmak adina baslatilan bir serüven, devletin de tümüyle cöküsüyle sonuclanacakti. Kemal Tahir, Cöküntüde, tarihi yeniden okuma ve degerlen-dirme yönünde yepyeni dönüm noktalarina ulasiyor...