Modern edebiyat sanatlari arasinda önemli bir yere sahip olan roman sanati ilk olarak Avrupada ortaya cikmis, daha sonra tercüme ve taklit yoluyla Arap edebiyatinda görülmeye baslamistir. Ilk baslarda hikayenin bir devami olarak görülen roman giderek Arap edebiyatinda kendi basina yükselen bir tür haline gelmistir. Hatta hikayenin popülerligini arka plana atacak kadar bir ilgi görmüstür. Roman bu ilgiye icerisinde barindirdigi cesitli türlerle ulasmistir. Bunlar arasinda en cok dikkati ceken ise calismamizin icerigini olusturan tarihi romandir.
Tarihi roman, matbaanin Arap ülkelerine girisiyle beraber ilk olarak gazete ve dergilerde tefrikalar halinde yayinlanmaya ve okuyucuyla bulusmaya baslamistir. Özellikle icerisinde barindirdigi kurgusal ask hikayeleriyle her kesimden halkin dikkatini cekmeyi basarmistir. Ayrica milliyetcilik akimi basta olmak üzere Araplarin gecmisine duyduklari merak ve özlem ile gecmiste kazanilan savaslar, elde edilen zaferler de yine bu türün cekiciligini arttiran unsurlar arasindadir.
Arap edebiyatinda tarihi roman kaleme alan ilk yazar Lübnanli Selm el-Bustan olmasina ragmen bu türün öncüsü olarak Corc Zeydan kabul edilmektedir. Zeydan ard arda yazdigi 21 tarihi romaniyla büyük bir okuyucu kitlesine ulasmis, ünü Arap dünyasinin da disina tasmistir. Zeydan, bu romanlariyla hem dönemindeki hem de kendinden sonraki yazarlari etkilemeyi basarirken bircok yazar ondan güc alarak tarihi roman yazmaya baslamistir. Özellikle Misir ve Suriyeli yazarlar onun izledigi yolu takip ederek tarihi romanin devamini saglayan eserler sunmuslardir.
Yukarida degindigimiz bilgiler isiginda calismamizi bir giris ve üc bölümde ele almaya calistik. Giris bölümünde Arap edebiyatinin hangi devirlerden gecerek modern döneme geldigine, bu devirlerin öne cikan edebi türlerine ve yazarlarina kisaca degindikten sonra modern dönemin ortaya cikisinda önemli payi olan olaylardan ve isimlerden bahsettik.
Calismamizin birinci bölümünde tarihi romanin olusum sürecinde de etkili olan siyasi, sosyal ve kültürel faktörleri, Arap dünyasinin gerek stratejik gerekse jeopolitik olarak öne cikan üc ülkesi Misir, Suriye ve Lübnan üzerinden ele aldik. Bu faktörlerin bir ülkenin edebiyatinin sekillenmesinde nasil bir rol oynadigini göstermek istedik.
Ikinci bölümde ilk olarak edebiyat türleri arasinda öne cikan romana, ona etki eden akimlara, cesitlerine ve hikaye ile arasindaki iliskiye yer verdik. Ardindan romanin önemli bir türü olan ve calismamizin ana konusunu olusturan tarihi romani tanimlamaya calisarak bu türün özelliklerine, hedeflerine, tarih ile olan baglantisina, ortaya cikis bicimine ve Bati ile Arap edebiyatindaki yerine degindik.
Calismamizin son bölümünde ise Misir, Suriye ve Lübnanda roman türünün yayilisindan, buna katki saglayan yazar ve eserlerinden kisaca bahsederek tarihi romanin öncü isimlerine yer verdik. Bu yazarlarin hayatina dogum veya ölüm tarihlerini sadece miladi olarak verdik, edebi kisiligine ve eserlerine degindikten sonra kaleme aldiklari tarihi romanlarinin kisa tanitimini ve ana özetini sunmaya calistik.
Daha önce Atatürk Üniversitesi Arap Dili ve Edebiyati alaninda XIX. ve XX. Yüzyil Arap Edebiyatinda Tarihi Roman Misir, Suriye, Lübnan Örnegi basligi altinda doktora tezi olarak sundugum ve yapilan düzeltmeler ile kitap haline getirdigimiz bu calisma ile amacimiz, modern Arap edebiyatinda popüler bir tür olan tarihi romanin önemine dikkat cekmek ve bu türün genel hatlariyla taninmasini saglamaktir.
